2023-12-05
Baul (Sanskriet voor zowel ‘goddelijk geïnspireerd’ als ‘gek’) zijn muzikanten die rondtrekken in Bangladesh en West Bengalen (India). Sinds 2008 heeft UNESCO in het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid hun liederen opgenomen. De eersten hiervan dateren al van de vijftiende eeuw en laten het hindoeïsme, boeddhisme, vasinnavisme en soefisme samenkomen. Twee vertegenwoordigers hiervan, Malabika Brahma (zang, percussie) en Sanjoy Khyapa (gitaar, oud, percussie) hebben een gelijkgestemde gevonden in saz-speler Emre Gültekin. Deze in België geboren Turkse muzikant vertegenwoordigt de Alevieten uit zijn land, die net als de Baul een nomadisch bestaan leiden.Hun Baul Meets Saz project heeft tot doel om beide culturen en de daarmee gepaarde tradities wereldlijk te maken. Hierbij stellen zij de betekenis van grenzen, reizen, rijkdom, wijsheid en liefde ter discussie. Deden ze dat voor het eerst in 2018 met hun debuutalbum Namaz (“gebed”), nu is er een tweede album Banjara (“nomade/zwerver”). Zij worden hier bijgestaan door Annemie Osborne (cello), Vardan Hovanissian (doedoek) en Jean-Philippe De Gheest (drums). Het is een intens album dat vol staat met spirituele composities, die in de binnenhoes worden uitgelegd.
Er is een hoofdrol weggelegd voor Lütfü Gülteki, de vader van Emre. Maar liefst drie muziekstukken van zijn hand staan op het album. Zo heeft hij het gedicht ‘Erenlenin Halveti’ van de zeventiende eeuwse soefidichter Niyâzî Misrî op muziek gezet. Hier wordt de meditatieve manier van derwisjen gevierd, dat volgens overlevering in staat is om een doorn in een roos te laten veranderen. Lütfü Gülteki componeerde daarnaast muziek op een tekst van de Anatolische dichter Yunus Emre, ‘Biz Dunyadan Gider Olduk’. Tenslotte schreef vader Gültekin de tekst voor het tweeluik ‘Kanai Daglar’. Heel emotioneel zingt zoon Emre met Brahma het nummer dat bergen vraagt om hun wensen in te willigen om geliefden te herenigen.
Dan blijven er nog vier composities over. Twee ervan zijn geschreven door het drietal. ‘Luna’ is een instrumentaal stuk dat Khyapa in isolatie schreef om het verlies van een jong hondje Luna – een cadeau van zijn dochter- te verzachten. Het levert een mooi samenspel tussen gitaar en doedoek op. Het zestien minuten durende ‘Bahar’ (‘lente’ in het Perzisch) is een emotionele ode aan de overleden baby van drummer De Gheest, Printemps (‘lente’ in het Frans).
Niet alles is even toegankelijk. De indringende stem op ‘Banjara’, een nummer uit het vijftiende-eeuwse India van de mystieke dichter Sant Kabīr, verstoort het rustgevende geheel. Dit zou kunnen komen, doordat er gekozen is voor een live-versie? Opener ‘Samaye Gele’ bevalt beter. Het nummer vertelt ons over de vergankelijkheid van de tijd en hoe je levensvisie hierop aan te passen. De muzikale bewerking op deze tekst van de Bengaalse filosoof Lalon Fakir ligt goed in het gehoor en warmt ons op voor het gehele album.
De wereldse folkmuziek van het trio dat Baul Meets Saz laat zich nog het beste door zangeres Brahma vertellen: “Our music is like our prayers. Our languages differ but our purpose is the same -- spreading the message of brotherhood.”
Sarathy Korwar - KalakHet ritme van vuursteentjes tegen elkaar leidt het derde studioalbum van de...
Various - Manush Music Vol. 1 Het woord Manush betekent “mens” in het Bengaals, en is ontleend aan het...